Najstariji sačuvan crtež bicikla nalazi se u Engleskoj, na prozoru crkve u mjestu Stoke Poges. Na crtežu je prikazan anđeo koji vozi napravu koja bi mogla biti bicikl. Crkvu je 1493 godine oslikao Gian Giacomo Caprotti, učenik jednog velikana koji se zove Leonardo da Vinci. Da taj crtež nije samo neka umjetnička sloboda renesanog slikara govori biografija njegovog ućitelja. Leonardo da Vinci je bio slikar, arhitekt, pronalazač, muzičar, vajar, filozof, matematičar i inženjer. Svestrana ličnost koja je imala mnoge nezavršene projekte. Među njegovim projektima našao se i projekat bicikla, no dalje se od crteža nije išlo. Konkretno, 1965 godine po tim crtežima napravljen je model bicikla. Ipak, u međuvremenu nešto dešavalo.
Biciklo napravljeno po Da Vincijevim crtežima
Prva priča o napravljenom dvotočkašu seže u 1791 godinu, kada je u Parizu Comte de Sivrac predstavio svoje vozilo. To je bio ram koji je povezivao dva točka s’ tim da su točkovi bili fiksni pa se upravljalo naginjanjem. Za pogon su se koristile noge, i to tako što bi se odgurivalo od zemlje. Iz opisa slijedi da se ovakvo vozilo koristilo isključivo za zabavu bogataša. Ipak, dokaza o ovom vozilu nema, nađena su slična vozila ali sa više od dva točka. Doduše postoje razni crteži, a da li se išlo dalje od crteža veliko je pitanje.
replika vozila za koje se vjeruje da ga je izradio Comte de Sivrac
Prvi konkretan dokaz o upotrebljivom dvotočakašu dolazi iz Njemačke i to od čovjeka koji se zove Karl Drais. Ovaj baron je 1817 godine konstruisao, kako je to nazvao, Laufmaschine (mašina za trčanje). Taj svoj izum patentirao je 1818 godine i to je prvi uspješni velisoped (od latinske riječi brzo stopalo a odnosi se na svako vozilo pokretano snagom ljudskih mišića). Ovo vozilo pravilo se u Njemačkoj i Francuskoj. Laufmaschine je imao upravljač, a pogon je bio tako što bi se vozač nogama odbijao od zemlje. Uzbrdice su bile veliki problem. Ipak, uspjehu ovog vozila je predhodila velika nestašica konja jer ih je velika većina u Evropi uginula 1816 godine. Naime, te godine ljeto kao godišnje doba nije postojalo. Najveća letnja temperatura je bila oko 0 stepeni. Uglavnom, na prvoj testnoj vožnji zabelježeno je da je u sat vremena vozilo prešlo 13 km. Vozilo je bilo napravljeno od drveta, dok su obruči točkova okovani čelikom. Težina vozila je bila 22 kg i prodavalo se širom Evrope, zabelježeno je da su neki primjerci našli put i u Ameriku. Napravljeno je nekoliko hiljada ove Laufmaschine, čak je zabelježeno i nekoliko nesreća pa je u pojedinim oblastima zbog toga zabranjena upotreba ovog vozila.
Laufmaschine
Jedna od verzija velisopeda u u upotrebi
Za ime Kirkpatrick Macmillan, škotskog kovača, se vezuje dalji napredak velisopeda, tj, ugradio je pogon, no to nisu bile pedale kakve poznajemo danas, već su se nogama pokretale napred-nazad, a polugama su bile vezane za zadnji točak. Princip pogona je bio kao na tadašnjim parnim lokomotivama. Ipak, za ovo se veže dosta kontraverzi jer se tvrdi da je ovu priču izmislio njegov rođak koji je prodavao velisopede nekih pedeset godina kasnije i u cilju marketinga (dokazivanja porodične tradicije) plasirao je ovu priču i to na osnovu članka koji je objavljen 1842 godine o izvjesnom gospodinu koji je suludo vozio velisoped te je kažnjen u iznosu … Rođak je tvrdio da se tekst odnosi na njegovog pretka.
mogući izgled vozila za koje se tvrdi da ga je konstruisao Kirkpatrick Macmillan
Uglavnom, početkom 1860 godine u parizu velisopedi postaju moderni. Biciklo slično današnjem pojavilo se 1864 godine kada se pedale pojavljuju na prednjem točku. Uglavnom, 1864 godine formira se kompanija Michaux et Cie što je bila prva firma koja je masovno proizvodila bicikle.
Michaux biciklo iz 1865 godine
Pomenuli smo da su se pedale nalazile na prednjem točku, a ubrzo bicikla kupcima postaju spora. Da bi se povećala brzina morao se povećati pogonski točak i tako nastaju bicikla sa ogromnim prednjjim točkom koja se baš i nisu pokazali bezbjednim (zamislite samo naglo kočenje sa takvim biciklom). Ipak to je bilo jedino moguće rješenje za brzu vožnju bicikla u to doba.
tipično biciklo sa visokim prednjim točkom
Sledeće ime vezano za istoriju bicikla je Henry Lawson koji je 1879 godine smišlja prenos lancem. Biciklo iz te godine liči na prvo koje je nacrtano prije skoro 4 vijeka. Dodajmo da je John Dunlop sredinom 1888 godine smislio gumu punjenu vazduhom … Eto bicikla kakvo danas poznajemo. Sada samo treba ubaciti neki motor u takvo biciklo i eto motocikla … Tačno, ali nije sve tako jednostavno, tim prije što smo već u 1888 godini a prvi motocikl se pojavio mnogo ranije.
Vratimo se u Francusku kod prvog masovnog proizvoađaća bicikla Michaux et Cie kada 1865 godine sin osnivača Pierre Michaux-a, Ernest Michaux parni motor koji je bio zadužen za pokretanje šivačih mašina montira na ram jednog od bicikla koji su proizvodili. Iz parne mašine snaga se preko kožnog ramena prenosila na zadnji točak. Koliko je, i da li je ovakav motocikl bio operativan nije poznato.
Prvi upotrebljivi dvotočkaš sa sopstvenim pogonom pojavio se 1868 godine u Sjedinjenim Američkim Državama. Sylvester Howard Roper je konstrusiaso uspješan model koji je usavršavao i sam je bio prva zvanična žrtva na motociklu 1896 godine http://www.nolimitbikers.com/forum/view ... =18&t=1711" onclick="window.open(this.href);return false; .
Roperov prvi motocikl pogonjen parom
Iste 1868 godine u Francuskoj Louis-Guillaume Perreaux patentira motocikl uzimajući već pomenuto velikoserijsko biciklo marke Michaux na koje montira minijaturni parni motor sa alkoholnim gorionikom smještenog ispod sjedišta (na taj način su dimenzije parne mašine bile manje nego što je ona koja ide na ugalj) ta dvostrikim prenosom preko kožnog ramena na zadnji točak. Ovaj motocikl je bio sposoban da potegne do 14 km/h. Originalni primjerak ovog prvog evropskog motocikla čuva se u Musse de I'lle de France koji se nalazi u dvorcu Sceaux. Iako se za pronalazak pominje 1868 godina (kada je prijavljen patent) prvi dokazi o kretanju ovog vozila po ulicama vežu se za 1871 godinu.
Perreaux parna mašina na Michaux ramu bicikla
Parni pogon je u to vrijeme bio jedini mogući iako je već bio izmišljen motor sa unutrašnjim sagorevanjem, no parni motor je imao ogromnu prednost jer se lako mogla kontrolisati brzina rada dok ti prvi SUS motori zbog karburatora sa isparivačem mogu da rade samo na konstatnom broju obrtaja. To je dobro za stacionarne mašine, ali za one koje treba da pokrenu neko vozilo nije baš najbolje. Zato je bilo raznih pokušaja da se napravi motocikl pokretan parom. U svim tim pokušajima treba pomenuti i amerikanca zvanog Lucius Day Copeland koji 1881 godine konstruše ,,velisoped pokretan parom’’ gdje su za pogon služila zadnja dva velika točka dok je prednji manji služio za upravljanje. Ovako konstruisan tricikl mogao je da postigne brzinu od 12 milja na sat te je Copeland u Arizoni osnovao kompaniju Northrop Manufacturing Co koja je prva počela da proizvodi motocikl (Moto-Cycle). Da, iz Amerike potiče naziv za naše ljubimce i to iz Arizone (iako je to bio tricikl).
Moto-Cycle firme Northrop Manufacturing Co
Sada treba da pomenemo dva njemca, a to su Gottlieb Daimler i Wilhelm Maybach koji su od 1878 godine radili u tada najvećoj fabrici za proizvodnju stacionarnih motora Deutz-AG-Gasmotorenfabrik (nama je danas ta fabrika poznata po kamionima koje je TAM pravio po licenci) gdje je vlasnik pola fabrike bio Nikolaus Otto. Otto 1876 godine konstruiše četvorotaktni motor a ova dvojica prvopomenutih njemaca pokušavaju da ga usavrše. Godine 1878 Karl Benz kao konkurent konstruše puzdan dvotaktni motor. Sve su to bili stacionarni motori. Napredak se dešava kada Gottlieb Daimler i Wilhelm Maybach bivaju otpušteni i od otpremnine u Študgardu 1882 godine formiraju svoju kompaniju. Cilj im je bilo usavršavanje četvorotaktnog motora kojim će se lako moći menjeti obrtaji i koji će za pogon koristiti naftin derivat benzin (koji se tada kupovao u apotekama kao sredstvo za čišćenje). Prvi benzinski motor konstrišu 1885 godine radne zapremine 264 ccm koji je mogao da se zavrti do 600 o/min. (tadašnji SUS motori su se vrtjeli od 120 do 180 o/min.). Konstrisan je i karburator sa rasprsivačem te su se obrtaji mogli mjenjati. Takav motor je trebalo testirati i u praktičnim uslovima. Zato u Novembru iste godine konstruišu jeftino drveno eksperimentalno vozilo da bi isprobali novi izum. To vozilo zovu Reitwagen što je prvo vozilo uopšte pokretano motorom sa unutrašnjim sagorevanjem. Zbog izgleda taj prototip mnogi nazivaju i prvim motociklom iako ovom dvojcu nije padalo na pamet da proizvode motocikle već kada se se njihov izum pokazao uspješnjim svoje pogonske motore ugrađuju u automobile, čamce, autobuse, …
replika Reitwagen-a koji su konstruisali Gottlieb Daimler i Wilhelm Maybach
Ipak, ne treba umanjivati značaj ovog vozila jer je sa njim otvorena nova era, era vozila pokretanih motorom sa unutrašnjim sagorevanjem. Motori sa unutrašnjim sagorevanjem se počinju praviti kako u Njemačkoj, tako i u Francuskoj, Engleskoj, pa i ,,preko velike bare’’ u Sjedinjenim Američkim Državama. Nezaobilazna je francuska kompanija De Dion-Bouton koja nije pravila motocikle ali je imala u proizvodnji agregat zapremine 137 ccm koji je bio praktičan da se montira na tadašnja bicikla. To su uvdjele i mnoge kompanije koje proizvode bicikla pa se moglo kupiti biciklo koje ima ram prilagođen za ugradnju nekog motora sa unutrašnjim sagorevanjenjem. Jedna zanimljiva kreacija pojavljuje se 1892 godine u Francuskoj sa nazivom Millet koji je u zadnjem točku imao ugrađen petocilindrični zvjezdasti motor u zadnjem točku.
Millet
No, poslije svih tih eksperimentisanja opet se vraćammo u Njemačku, ovog puta u pitanju je 1894 godina kada Hildebrand & Wolfmüller na tržište izbacuje prvi serijski motocikl. Ovaj motocikl je proizveden u broju od 500 do 2.000 primjeraka do 1897 godine i dan danas ima sačuvanih primjeraka. Osim u Njemačkoj pravio se i u Francuskoj gdje ima ime Petrolette. Ovaj motocikl osim toga što se vodi kao prvi serijski interesantan jer nije imao ram bicikla već sopstveno razvijen ram.
Hildebrand & Wolfmüller
Da, moram se vratiti biciklima koja su prodavana u većem broju primjeraka nego motocikli. To je značilo da su se iskustva skupljala na biciklima te su u tom smjeru išla usavršavanja rama, prenosa, upravljanja i sličnog. Modifikacije su se sastojale u tome da ram može da primi motor i rezervoar za gorivo. Prvi serijski motocikl u Sjedinjenim Američkim Državama se korstio tom tehnologijom a kao pogonski motor iskorišćena je kopija francuskog De Dion-Bouton agregata. U pitanju je 1898 godina a motocikl se zove Orient-Aster.
Waltham Company izbacuje na tržište motocikl Orient-Aster
Prilagođen biciklistički ram i produkcija u velikim serijama. Počinju proizvodnju i fabrike koje ostavljaju i dubljeg traga u moto-istoriji, pa tako 1889 godine sa proizvodnjom motocikala u Engleskoj počinje Matchless, u Njemačkoj Victoria, a u Francuskoj Peugeot. Sledeća 1900-te godine u Njemačkoj počinju da se proizvode NSU motocikli … Ubrzo će biciklistički ramovi biti prevaziđeni i tehnika izrade motocikla se u potpunosti odvaja od tehnike izrade bicikla. Počelo je …
